- text
ફોબિયાની નિષ્ણાત પાસે સારવાર કરાવવી અનિવાર્ય : જાણો.. ફોબિયાના લક્ષણો સહિતની વિગતવાર માહિતી
સામાન્ય રીતે, આપણે બોલચાલમાં સાંભળતા હોઈએ છીએ કે લોકોને ઊંચાઈનો, જંતુઓનો, વીજળીનો, ઇન્જેક્શનનો વગેરે ડર લાગતો હોય છે. જેને ફોબિયા કહેવાય છે. આવા તમામ ફોબિયા માનસિક વિકાસ માટે હાનિકારક હોય છે. તેથી, તેની નિષ્ણાત પાસે સારવાર કરાવવી અનિવાર્ય હોય છે.
ફોબિયા એ એક ક્લિનિકલ શબ્દ છે જેનો ઉપયોગ અમુક વસ્તુઓ, પરિસ્થિતિઓ, પ્રવૃત્તિઓ અથવા વ્યક્તિઓના અતાર્કિક અને સતત ભયનું વર્ણન કરવા માટે થાય છે. આ ભય વ્યક્તિના નિયંત્રણની બહાર છે અને તે વ્યક્તિની દૈનિક પ્રવૃત્તિઓમાં દખલ કરી શકે છે. ફોબિયા ગભરાટના વિકાર તરીકે ઓળખાતી માનસિક સમસ્યાઓ સાથે સંબંધ ધરાવે છે. ફોબિયાના ઘણા સ્વરૂપો છે. તે ફ્લાઇટ અથવા સામાજિક ડર જેવી કોઈ ચોક્કસ વસ્તુનો ડર હોઈ શકે છે. કેટલીક વ્યક્તિઓને સામાજિક પરિસ્થિતિઓમાં બેચેન અનુભવી શકે છે. આ ડિસઓર્ડરના અન્ય ઉદાહરણોમાં નાના પ્રાણીઓ, બંધ જગ્યાઓ અને સાપનો ડર શામેલ હોઈ શકે છે. જો સારવાર ન કરવામાં આવે તો આમાંની કેટલીક પરિસ્થિતિઓ વ્યક્તિના વિકાસને અટકાવી શકે છે.
ફોબિયાના પ્રકારોમાં નીચે મુજબના ફોબિયાનો સમાવેશ કરી શકાય છે.
એરાકનોફોબિયા – કરોળિયાનો ડર.
ઓફિડિયોફોબિયા – સાપનો ડર
એક્રોફોબિયા – ઊંચાઈનો ડર
એગોરાફોબિયા – પરિસ્થિતિમાંથી બચવું મુશ્કેલ હોય તે ભય. આમાં ભીડવાળા વિસ્તારો અથવા ખુલ્લી જગ્યાઓ શામેલ હોઈ શકે છે.
સાયનોફોબિયા – કૂતરાઓનો ડર
એસ્ટ્રાફોબિયા – ગર્જના અને વીજળીનો ડર
ટ્રાયપનોફોબિયા – ઇન્જેક્શનનો ડર
માયસોફોબિયા – જંતુઓ અથવા ગંદકીનો ડર
- text
સંશોધન સૂચવે છે કે આ સ્થિતિની ઘટના જનીનો અને પર્યાવરણની જટિલ ક્રિયાપ્રતિક્રિયા હોઈ શકે છે. કેટલાક સૂચવે છે કે તે પ્રારંભિક આઘાતજનક ઘટના જેમ કે કૂતરો કરડવાથી, બંધ જગ્યામાં ફસાઈ જવાથી અથવા જાહેરમાં અપમાનિત થવાથી થાય છે. અતિસંવેદનશીલ વ્યક્તિઓ મગજમાં અનન્ય રાસાયણિક પ્રતિક્રિયાને કારણે તાણ પ્રત્યે અલગ રીતે પ્રતિક્રિયા આપી શકે છે. આ લોકો કેફીન પ્રત્યે સંવેદનશીલ પણ હોઈ શકે છે કારણ કે આ પદાર્થ મગજમાં અમુક રાસાયણિક પ્રતિક્રિયાઓનું કારણ બને છે.
ફોબિયાના લક્ષણો
1. ચોક્કસ વસ્તુઓ, પરિસ્થિતિઓ અથવા પ્રવૃત્તિઓનો ડર.
2. જ્યારે કોઈ વસ્તુ, પ્રવૃત્તિ અથવા પરિસ્થિતિની નજીક હોય ત્યારે ઘણીવાર તણાવ અનુભવવો અથવા ગભરાટ ભર્યા હુમલાનો અનુભવ કરવો.
3. વસ્તુ, પરિસ્થિતિ અથવા પ્રવૃત્તિ ઘણીવાર ટાળવામાં આવે છે.
4. ભય અને તાણ ઘણીવાર સામાન્ય પ્રવૃત્તિઓ જેમ કે અભ્યાસ અથવા કામમાં દખલ કરે છે.
ફોબિયાની સારવાર વ્યક્તિએ વ્યક્તિએ અલગ અલગ હોઈ શકે છે. મોટાભાગના સારવાર પામેલા દર્દીઓ સામાન્ય જીવન જીવવાનું ચાલુ રાખી શકે છે. વ્યક્તિઓનો ચોક્કસ ડર ટાળવા માટે સરળ હોય છે અને ડર તેમની રોજિંદી પ્રવૃત્તિઓમાં દખલ ન કરે તો તેમને વ્યાવસાયિક મદદની જરૂર હોતી નથી. જો કે જ્યારે સ્થિતિ વ્યક્તિની પ્રવૃત્તિઓ અથવા દિનચર્યામાં દખલ કરે છે, ત્યારે આરોગ્ય નિષ્ણાતો સામાન્ય રીતે ફોબિક વ્યક્તિને મનોરોગ ચિકિત્સામાંથી પસાર થવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે.
ફોબિયાની સારવારમાં વ્યાવસાયિક, કુટુંબના સભ્યો અને મિત્રો સાથે સહાયક સંબંધ જરૂરી છે. ઘણા પ્રકારના ફોબિયામાં, તંદુરસ્ત આહાર ખાવાથી અને તમારી જીવનશૈલીમાં શારીરિક પ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ કરીને કેટલાક લક્ષણોથી રાહત મેળવી શકાય છે. કેટલાક ફોબિયાના લક્ષણોને દૂર કરવા માટે,કેફીન દૂર કરવું, આલ્કોહોલનું સેવન ઓછું કરવું, નિયમિત કસરત કરવી અને તણાવ ઓછો કરવો જરૂરી છે.
- text
