- text
સાયક્લોન શબ્દ ગ્રીક શબ્દ ‘સાયક્લોસ’ પરથી આવ્યો છે
આગામી દિવસોમાં 2021ના વર્ષનું પહેલું વાવાઝોડુ ત્રાટકવા જઈ રહ્યું છે. આ વાવાઝોડુ ગુજરાતમાં ત્રાટકવાની શક્યતા છે. દક્ષિણ-પશ્ચિમ અરબ સાગરની ઉપર દબાણનું ક્ષેત્ર પૂર્વ મધ્ય અરબ સાગરમાં એક ચક્રવતી તોફાનના રૂપમાં તેજ બની શકે છે અને તે ઉત્તર-પશ્ચિમની તરફથી વધી શકે છે.
હવામાન વિભાગની આગાહી મુજબ તા. 18 સુધીમાં સમગ્ર ગુજરાતના દરિયાઇ કાંઠા વિસ્તારમાં વાવાઝોડુ આવી શકે છે. તથા ભારે વરસાદ પડી શકે છે. શક્યતા એવી છે કે આવનાર ચક્રવર્તી તોફાનને કારણે કેરળ, કર્ણાટક, તામિલનાડુ અને મહારાષ્ટ્ર સહીત અનેક વિસ્તારોમાં ભારે વરસાદ પડી શકે છે. આ વખતે મ્યાનમાર દેશે ચક્રવાતને ‘તૌક્તે’ નામ આપ્યું છે. ત્યારે ચક્રવાત અંગેની બેઝિક જાણકારી મેળવીએ.
ચક્રવાત એટલે શું?
સાયક્લોન શબ્દ ગ્રીક શબ્દ ‘સાયક્લોસ’ પરથી આવ્યો છે. જેનો અર્થ ‘સાપની કોઇલ’ એવો થાય છે. તે હેનરી પેડિંગટન દ્વારા સિદ્ધ કરાયું હતું. કારણ કે બંગાળની ખાડી અને અરબી સમદ્રમાં ઉષ્ણકટિબંધીય તોફાન સમદ્રના બંધાયેલા સર્પ જેવા દેખાય છે.
ચક્રવાતએ નીચા દબાણવાળા ક્ષેત્રની આજુબાજુની અંદરની હવાનું પરિભ્રમણ છે. હવા ઉત્તરીય ગોળાર્ધમાં એન્ટી કલોક દિશામાં અને દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં ઘડિયાળની દિશામાં ફરે છે. ચક્રવાત સામાન્ય રીતે હિંસક તોફાનો અને ખરાબ હવામાનની સાથે લાવે છે.
- text
ચક્રવાતના બે પ્રકારો
1. ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત (ટ્રોપિકલ સાયક્લોન)
ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત હિંસક તોફાનો છે, જે ઉષ્ણકટિબંધીયમાં વિસ્તારોમાં મહાસાગરો ઉપર ઉદ્ભવે છે અને દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં આગળ વધે છે. જે હિંસક પવન, ભારે વરસાદ અને તોફાનના કારણે મોટા પ્રમાણમાં વિનાશ લાવે છે. ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાતએ વિશ્વની સૌથી વિનાશક કુદરતી આફતો છે. WMD હવામાન સિસ્ટમને આવરી લેવા માટે ‘ટ્રોપિકલ સાયક્લોન’ શબ્દનો ઉપયોગ કરે છે. જેમાં પવન ‘ગેલ ફોર્સ’ (ઓછામાં ઓછા 63 કિમી પ્રતિ કલાક) વટાવે છે. ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત ઉષ્ણકટિબંધીય મહાસાગરો ઉપર ઉદ્ભવીને તીવ્ર બને છે.
2. વિશેષ ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત (એક્સ્ટ્રાટ્રોપિકલ સાયક્લોન)
વિશેષ ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાતને તાપમાન ચક્રવાત અથવા મધ્ય અક્ષાંશ ચક્રવાત અથવા ફ્રન્ટલ ચક્રવાત અથવા વેવ ચક્રવાત પણ કહેવામાં આવે છે. આ ચક્રવાત બંને ગોળાર્ધમાં 35°થી 65° અક્ષાંશ વચ્ચેના મધ્ય-અક્ષાંશીય ક્ષેત્રની ઉપર સક્રિય છે. ચળવળની દિશા પશ્ચિમથી પૂર્વ તરફ છે.
- text
